Việc chọi gà hay đá gà xuất hiện trong những lễ hội dân gian của Việt Nam có xuất phát từ thời Lý. Có nguồn nói rằng chính từ những vị quân sĩ của tướng quân lừng danh Lý Thường Kiệt mang về sau những cuộc giao tranh dữ dội với vương quốc Chiêm Thành. Không phải ở đâu người ta cũng ủng hộ trò chơi này, như Brazil từ 1934 còn Anh Quốc là tận 1835, nhà chức trách đã cấm công dân nước mình chơi trò này với lý do là bảo vệ động vật.
Đi qua gần 1000 năm lịch sử, chọi gà phổ biến trên mọi miền lãnh thổ Việt Nam. Miền Bắc có gà Đồ Sơn, Nghi Tàm, Nghĩa Đô, Vân Hòa. Miền Nam có gà chợ Lách, Cao Lãnh, Châu Đốc, Bà Điểm.
Phong cách chọi gà cũng không giống nhau ở các vùng trên đất nước. Ví dụ ở miền Nam người ta sẽ thích chơi chọi gà cựa (trong nam gọi là đá gà), một hình thức sát phạt. Người ta thường mua sắt buộc vào cựa gà hoặc mài cựa gà thật sắc bén, chơi là chơi để xác định ăn thua, thậm chí là những cuộc tử chiến mà chỉ có chú gà chiến thắng mới sống sót rời cuộc khỏi cuộc chơi.
Miền Trung chơi đá gà đòn, có rất nhiều lo gà danh tiếng, đặc biệt nhất có lẽ là Bắc Sông Kon (dòng gà do danh tướng Nguyễn Lữ, em Nguyễn Huệ, lưu truyền). Bình Định cũng có nhiều lò gà mà dân chơi gà phải kiêng dè, thậm chí từ chối giao đấu. Có thể ví dụ các lò gà như Hoài Châu, Kim Giao, Mộc Bài (Ân Phong), Cát Chánh, Gò Bồi, Phú Tài,…
Dân gian có câu ‘chó giống cha, gà giống mẹ’, có nghĩa việc xác định giống gà phụ thuộc vào gà mẹ. Những con chịu đòn giỏi, bền bỉ và có nhiều ra đòn thế độc đáo là từ gà mẹ. Gà cha cũng có có ‘đóng góp’ vào tài năng của gà con, chủ yếu là đến từ thành tích chiến thắng trong các cuộc tranh tài, có thể gọi là hổ phụ sinh hổ tử.
Giống là yếu tố quan trọng nhưng dinh dưỡng và tập luyện cũng rất cần thiết. Một tay chơi gà đã giải nghệ từng khẳng định việc nuôi gà ở trên sân thượng như người Hà Nội cách đây vài năm sẽ khiến gà không nhanh nhẹn như cách nuôi truyền thống là uống sương, chân tiếp mặt đất. Chính vì thế, chủ cùng gà chọi phải thường xuyên dẫn ra các công viên, bãi cỏ để chạy bộ cho thịt săn chắc.
Ngày xưa thức ăn cho gà có thể là châu chấu, cơm, thì ngày nay là những hạt thóc khô, thóc ngâm qua đêm, chứa nhiều protein nhưng không gây béo như ngô, còn thịt thì dùng thịt bò. Ở miền Trung thậm chí có lò còn cho gà ăn sâm, nước pha mật ong hoặc các loại thịt hiếm như cóc, lươn băm nhuyễn.
Đây là sơ lược chọi gà, trong các phần tiếp theo ALO88 sẽ gởi đến bạn những kiến thức chuyên sâu về trò chơi này.